1.1 Scope

De scope van deze white paper beperkt zich tot de set geostandaarden die op de Pas toe of leg uit-lijst staat van het Forum Standaardisatie. Deze standaarden vormen gezamenlijk de ruggengraat van de Nederlandse SDI. Door vooruit te kijken naar de ontwikkelingen rond deze set standaarden, schetsen we hiermee automatisch de toekomstige ontwikkelingen van de Nederlandse SDI. Het is overigens goed denkbaar dat over vijf jaar de Nederlandse SDI minder herkenbaar is als afzonderlijke infrastructuur, maar eerder gezien kan worden als de ruimtelijke component van de generieke digitale infrastructuur.

2.1 Meer 3D geo-informatie

Hoewel de steeds realistischer ogende visualisaties, inclusief tools als de Oculus Rift VR bril en de Hololens AR bril tot de verbeelding spreken, schuilt in de opkomst van deze tools niet de belangrijkste reden dat SDI's steeds meer richting 3D gaan. De stap van 2D naar 3D is ook de stap van een grover naar een gedetailleerder model. En die gedetailleerdere modellen zijn steeds harder nodig, omdat de maatschappij steeds gedetailleerdere ruimtelijke vragen stelt, bijvoorbeeld over de fysieke leefomgeving en de kwaliteit daarvan. “Hoeveel geluidsbelasting ondervind ik na realisatie van die nieuwe weg?”, “Zit ik straks met een slagschaduw in mijn tuin, wanneer die windmolen daadwerkelijk geplaatst wordt?”. Tegelijk wordt ook de wereld waarover die vragen worden gesteld, steeds complexer. Om gedetailleerdere vragen over een complexere wereld te kunnen beantwoorden, moeten modellen die werkelijkheid beter benaderen. 3D is daardoor steeds noodzakelijker om antwoorden op maatschappelijke vragen te kunnen geven.

Naast de toenemende vraag zien we ook een aantal technologische doorbraken, die het mogelijk maken om tegen acceptabele kosten te voldoen aan die vraag naar actuele 3D modellen. In de komende jaren zullen landsdekkende 3D modellen beschikbaar gaan komen, op een schaalniveau vergelijkbaar met de BGT. De Nederlandse SDI zal dergelijke modellen aan moeten kunnen.

2.2 Meer sensoren

Het gebruik van sensoren in de openbare ruimte neemt een enorme vlucht. Zo spreken de toepassingen voor openbare orde en veiligheid in het Living Lab Stratumseind tot de verbeelding, maar zien we ook tal van toepassingen op milieugebied (o.a. rond het meten van luchtkwaliteit), bereikbaarheid (o.a. rond doorstroming en beschikbare parkeerplekken) en de zelfrijdende auto. Veel toepassingen komen tot stand binnen Smart City-initiatieven of experimenten rond het Internet of Things. Met deze enorme groei in toepassingen, neemt ook het aantal standaardisatie-initiatieven snel toe. Internationale organisaties als OGC, W3C, IETF en IEEE werken allen aan standaarden op dit vlak. Deze standaarden richten zich zowel op het vastleggen van gegevens over sensoren als op het ontsluiten van door de sensoren ingewonnen gegevens.

Hoewel het INSPIRE framework voorziet in standaarden voor het ontsluiten van sensordata, zijn er nog nauwelijks concrete toepassingen op dit vlak. In vergelijking met trends op het gebied van 3D en linked data is de sensortrend nieuwer en minder volwassen. Een ontwikkeling die wel duidelijk zichtbaar is en als voorloper van de doorbraak van sensoren gezien kan worden, is het groeiende belang van data uit de categorie Observations and measurements. Door technologische ontwikkelingen rond inwintechnieken groeit het aanbod van coverages, bijvoorbeeld rond hoogte (denk aan AHN) en diepte (bathymetrie). Deze groei zien we in domeinen als hydrografie, meteorologie en de ondergrond. Een andere tendens die we zien rond sensoren is de trend naar lichtere standaarden, mede met het oog op het minimaliseren van dataverkeer (wat zeker bij LoRa van groot belang is) en het maximaliseren van batterijduur van bepaalde sensoren.

2.3 Meer linked data

In het Platform Linked Data Nederland, voorheen PiLOD, heeft Geonovum de afgelopen vier jaar samen met een actieve community onderzocht wat linked data is, hoe je het toepast, wat je eraan hebt, en hoe je geodata als linked data kunt publiceren en gebruiken. Ook het #geo4web testbed heeft inzichten hierover opgeleverd. Inmiddels hebben de eerste serieuze Nederlandse geo linked datasets het licht gezien, dankzij het Kadaster (Kadastrale percelen (BRK) en Topografie (BRT)).

Er zal de komende vijf jaar veel (overheids) linked geodata gepubliceerd worden. Naast Nederland hebben onder andere Ierland, Schotland, UK, Vlaanderen, Zwitserland en Finland al linked geodata gepubliceerd of zijn hier mee bezig. Linked data is belangrijk voor het publiceren van overheidsdata op een zo rijk mogelijke manier. Het maakt het mogelijk om de betekenis, de semantiek van de data direct aan de data zelf te koppelen, en om tot op een hoge granulariteit links tussen verschillende datasets te leggen. Kortom, linked data is belangrijk voor semantische interoperabiliteit en data integratie. Het is op dit moment de meest rijke en krachtige manier is om data beschikbaar te stellen.

Linked data is op dit moment een niche technologie. Voor het merendeel van de web developers is het te complex. Maar dit zou de komende jaren kunnen veranderen. We zien een ontwikkeling richting het 'web van data' waarbij wel een aantal basisprincipes van linked data wordt overgenomen, maar niet het (complexe) datamodel. Met andere woorden "linked data" is niet per sé "Linked Data": wél elk object op het web met een eigen URI, metadata en links tussen de objecten; maar niet per sé met RDF [rdf-concepts], triple stores en SPARQL endpoints.

In de zomer van 2017 verscheen de W3C/OGC Spatial Data on the Web Best Practice [sdw-bp]. Dit document, waaraan wij mee schreven, gaat niet exclusief over linked data, maar bevat er veel aanbevelingen over uit de huidige praktijk en kan als leidraad dienen voor het publiceren van linked geo data in Nederland. Op een aantal punten is er volgens de Best Practice nog geen duidelijke, goede praktijk te ontwaren. Er moet de komende jaren bijvoorbeeld nog aan gewerkt worden aan een gestandaardiseerde vocabulaire voor geo-data én eentje voor geo-metadata.

2.4 Meer gebruikers: Geo & World Wide Web

Via de Nederlandse SDI wordt een schat aan geo-informatie ontsloten, die voor het overgrote deel als open data wordt aangeboden. Toch beperkt het gebruik zich nu vaak tot het traditionele werkveld van de geo-informatie, terwijl juist de basisinformatie bruikbaar zou moeten zijn voor een veel bredere groep gebruikers. De intermediair tussen de data-aanbieder en de eindgebruiker is tegenwoordig steeds vaker een webontwikkelaar. Deze webontwikkelaars gebruiken nu echter slechts mondjesmaat de kwalitatief hoogwaardige geo-informatie via de Nederlandse SDI. Veel vaker kiezen ze voor platforms als Google Maps of Open Streetmap. Dit wordt veroorzaakt door een combinatie van factoren: deels komt dit voort uit onbekendheid met het bestaan en de opbouw van geo-informatie, deels uit het gegeven dat geo-informatie slecht vindbaar is via zoekmachines en deels uit het gebruik van specifieke geo-standaarden, die buiten het geo-domein veel onbekender zijn en daardoor een drempel voor web-ontwikkelaars. Uiteindelijk zorgt dit ervoor dat het hergebruik van open data slechts beperkt plaats vindt, waardoor niet het volledige potentieel aan maatschappelijke impact gerealiseerd kan worden. Webontwikkelaars spelen zeker in commerciële en op burgers gerichte toepassingen een belangrijke rol.

In een aantal recente initiatieven (o.a. het testbed Spatial data on the web en de gezamenlijke OGC en W3C-werkgroep Spatial data on the web) is gezocht naar mogelijkheden om de doelgroep van de Nederlandse SDI nadrukkelijk te verbreden tot buiten het traditionele geo-informatie domein. De wereld van de webontwikkelaar inclusief de in die wereld gangbare standaarden staat centraal. Oplossingsrichtingen schuilen onder andere in het gebruik van lichtere datastandaarden en het aanbieden van API's, codevoorbeelden en andere coördinaatsystemen. Ook wordt gewerkt aan het verbeteren van de vindbaarheid in zoekmachines. De W3C Data on the Web Best Practices [dwbp] en mede door Geonovum geschreven Spatial Data on the Web Best Practices [sdw-bp] vormen een goed uitgangspunt. Een ander interessant concept op dit vlak is de in ontwikkeling zijnde Gegevenscatalogus voor het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Die catalogus levert informatie welke gegevens er in het DSO beschikbaar komen en wat die gegevens betekenen (semantiek). Dit doet de catalogus door begrippen en definities te ontsluiten, een overzicht van de datasets te geven, informatiemodellen te publiceren en een overzicht te bieden van producten en diensten die beschikbaar zijn. Deze gegevenscatalogus kan helpen data beter vindbaar te maken voor nieuwe gebruikers: mits de catalogus wordt geïndexeerd door zoekmachines, kunnen gebruikers die via Google of Bing naar data over hoogspanningsmasten zoeken bij BGT data terecht komen, iets dat nu via PDOK of NGR niet zou lukken.

2.5 Meer kanalen: platformgedachte

Alle hierboven beschreven ontwikkelingen roepen wellicht de vraag op of de huidige SDI nog wel zinvol is, en daarmee ook of de onderliggende set standaarden op de Pas toe of leg uit-lijst nog wel zinvol is. Om die vraag te kunnen beantwoorden, is een laatste ontwikkeling zeer relevant om te duiden: de opkomst van het platform. Dataplatformen kenmerken zich door de veelheid aan manieren waarop de data kan worden afgenomen: via downloads, via services, via API's of via SPARQL endpoints. De onderliggende reden voor deze veelheid is de erkenning van het gegeven dat er veel verschillende doelgroepen bestaan, met elk hun eigen toepassingen, die daarom ook elk hun data op een andere manier willen afnemen. De opkomst van platformen illustreert dat er niet langer naar een uniforme one size fits all aanpak wordt gestreefd, maar naar een multichannel aanpak, meer fit for purpose. Deze doelgroepspecifieke benadering is het gevolg van de focusverschuiving van ontsluiting van data naar (her)bruikbaarheid van data. Overigens kunnen zeker de niet-specialistische gebruikers baat hebben bij platformen die de data ook goed visualiseren, bijvoorbeeld bij het beoordelen van de bruikbaarheid van de data voor de beoogde toepassing.

Met de opkomst van platformen, komt ook de vraag naar voren in hoeverre de huidige SDI al als platform beschouwd kan worden. Op dit moment lijkt de SDI primair gericht op de geoprofessional, inclusief standaarden uit de geowereld (OGC). Andere doelgroepen, zoals de webontwikkelaars, worden duidelijk minder goed ondersteund. Een platformbenadering zou passend zijn voor de SDI, waarmee de set standaarden uitgebreid kan worden met standaarden die lichter zijn en beter aansluiten bij de praktijk op het web.

3.1 Informatiemodel

Informatiemodellen blijven een belangrijke hoeksteen van de SDI. De rol van semantiek, die je met behulp van informatiemodellen kunt beschrijven, wordt steeds groter. [NEN3610] fungeert niet alleen als moedermodel voor alle sectorale informatiemodellen, maar vormt ook een werkwijze voor het stelsel van sectorale informatiemodellen. Op beide aspecten zal NEN3610 zich de komende jaren verder ontwikkelen. De eerste ontwikkeling is de stap naar harmonisatie tussen informatiemodellen, bijvoorbeeld tussen de informatiemodellen onder verschillende geobasisregistraties. Nu het gebruik van deze registraties steeds verder toeneemt en dit bovendien voor een deel is toe te schrijven aan nieuwe gebruikers die minder vertrouwd zijn met de geosector, worden (ogenschijnlijke) discrepanties tussen de verschillende datasets steeds vaker als hinderlijk ervaren. Er lopen verschillende initiatieven op dit terrein, waaronder Doorontwikkeling in samenhang van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu en opeenvolgende projecten bij Geonovum, o.a. rond semantische afstemming tussen NWB en BGT. Uit deze projecten leren we dat harmonisatie niet alleen draait om de data (het harmoniseren van de populatie van datasets), maar zeker ook om het harmoniseren van processen (herkennen van triggers die voor elkaars processen relevant zijn). Ook blijkt dat verschillende definities of afbakening van (schijnbaar) dezelfde objecten soms niet alleen verklaarbaar, maar zelfs buitengewoon wenselijk zijn vanuit verschillend gebruik van afzonderlijke datasets. De inconsistenties die gebruikers soms ervaren, worden voor een aanzienlijk deel veroorzaakt doordat in sommige modellen functie en fysiek voorkomen niet goed gescheiden zijn. Zo zou het bijvoorbeeld logisch zijn als verhardingssoort aan een BGT Wegdeel wordt gekoppeld, terwijl de kwalificatie of iets een autoweg, regionale weg of lokale weg is, beter aan een NWB Weg gekoppeld kan worden. Hoewel de daadwerkelijke aanpassingen op het niveau van de individuele informatiemodellen plaats zullen vinden (bijvoorbeeld in IMGeo 3.0), is het goed denkbaar dat modelleringsrichtlijnen als het scheiden van functie en fysiek voorkomen in de NEN3610 werkwijze verankerd worden.

Een andere ontwikkeling is gerelateerd aan de opkomst van Linked Data: steeds meer sectorale datasets worden 'verlinkt'. Op dit moment gebeurt dit op het niveau van individuele informatiemodellen. Het risico hiervan is dat we de samenhang, die nu bestaat tussen de verschillende informatiemodellen in de UML-wereld, verliezen in de Linked Data wereld. Daarom ontstaat de behoefte aan een Linked Data-profiel op NEN3610. Een dergelijk profiel zou handreikingen kunnen geven voor het publiceren van geo-informatie als linked data, maar ook bijvoorbeeld gemeenschappelijke begrippen kunnen vastleggen en relaties kunnen leggen met andere, gangbare vocabulaires, zoals schema.org. Met beiden beogen we de 'linkbaarheid' van gegevens in de Nederlandse SDI zo groot mogelijk te maken, omdat dit zowel het gebruik (door betere vindbaarheid) als de bruikbaarheid (door beter begrip van de betekenis) vergroot.

Het toepassen van linked data op NEN3610-modellen roept wel een fundamentele vraag op. Centraal uitgangspunt van linked data is de 'open world assumption', waarmee de linkbaarheid maximaal is. Dat rechtvaardigt de vraag of het niet wenselijk -of wellicht zelfs noodzakelijk- is om dit ook als uitgangspunt bij NEN3610 in te brengen. We kiezen er nu echter bewust voor om dat niet te doen en daarmee uit te blijven gaan van de closed world assumption van NEN3610. De belangrijkste overweging hierbij is dat de closed world assumption validatie mogelijk maakt. En omdat juist in een SDI betrouwbare en correcte overheidsdata centraal staat, is valideren een must. Daarom kiezen we er voor om NEN3610 zelf intact te laten en met een Linked Data-profiel de linkbaarheid te vergroten. Hiertoe geven we bijvoorbeeld handreikingen over hoe dit te realiseren is, bijvoorbeeld door de keuze voor het juiste semantische level of detail. Neem bijvoorbeeld de BAG: die kent het object Openbare Ruimte. De kans dat 'willekeurige' gebruikers van buiten de BAG-context relevante data willen linken aan openbare ruimten is klein, omdat dit een onbekend begrip is van een vrij hoog abstractieniveau, terwijl die kans bij de verschillende typen Openbare Ruimte (o.a. Weg, Water en Spoorbaan) een stuk groter is. Door Weg als object te nemen (i.p.v. het generiekere Openbare Ruimte), vergroot je de linkbaarheid.

Vanuit Linked Data-perspectief is het beter vastleggen van relaties tussen begrippen een aandachtspunt voor de komende jaren, maar dit is zeker niet de enige drijfveer hiervoor. We zien dat met het verder volwassen worden van de SDI het aanbod aan datasets steeds verder toeneemt. En deze verschillende datasets bevatten ook steeds vaker gegevens over (schijnbaar) dezelfde objecten. Neem bijvoorbeeld wegen: steeds vaker wordt de vraag gesteld waarom de populaties van het NWB (Nationaal Wegenbestand), BGT (Basisregistratie Grootschalige Topografie) en BAG (Basisregistratie Adressen en Gebouwen) nu eigenlijk van elkaar verschillen. Experts uit het geodomein zijn vaak vertrouwd met dergelijke verschillen en kennen veelal de oorzaken, maar met het steeds bredere gebruik buiten het traditionele werkveld, neemt het aantal gebruikers dat dergelijke verschillen niet kan duiden steeds verder toe. Om hier mee om te kunnen gaan, is het noodzakelijk om inzicht te krijgen in de onderlinge relaties. Soms zal inzicht in de onderlinge relatie leiden tot begrip (bijvoorbeeld verschillende definities, die elk gerechtvaardigd zijn binnen hun eigen context), in andere gevallen kan dit reden zijn om bepaalde datasets te gaan harmoniseren. De definities van en onderlinge relaties tussen begrippen dienen centraal in conceptenregisters ontsloten te worden.

3.2 Uitwisselformaat

Allereerst, uitwisselformaten spelen een rol in verschillende contexten: we onderscheiden het uitwisselen binnen een keten van overheidspartijen versus het uitwisselen a.k.a. ontsluiten naar gebruikers toe. De Geography Markup Language [GML] staat als uitwisselformaat op de Pas toe of leg uit-lijst. GML wordt breed gebruikt binnen de SDI, niet alleen binnen ketens maar bijvoorbeeld ook als ontsluitingsformaat waarin een Web Feature Service [WFS] data terug kan geven. Uitspraken over toekomstige ontwikkelingen rond uitwisselstandaarden gelden niet automatisch voor alle toepassingen van GML. Voordat we dergelijke uitspraken doen, is het goed om eerst de eisen die we vanuit de geosector stellen aan een ketenuitwisselstandaard op een rij te zetten:

• Ondersteuning van de geometrietypen uit het Simple Feature profile, aangevuld met cirkelbogen
• Ondersteuning van verschillende relevante coördinaatsystemen
• Ondersteuning van 3D geo-informatie
• Ondersteuning voor het vastleggen van de in een informatiemodel gedefinieerde structuur in een schema

GML is nog steeds de enige open standaard die aan al deze criteria voldoet. Lichtere uitwisselstandaarden, waaronder GeoJSON [rfc7946] en [GeoPackage], voldoen niet aan al deze criteria. GeoJSON gebruikt bijvoorbeeld alleen WGS'84 als coördinaatsysteem en ondersteunt niet alle geometrietypen (en sluit het uitbreiden met extra typen expliciet uit). GeoPackage ondersteunt geen solids en is daardoor niet geschikt voor 3D data. Dit leidt ertoe dat de positie van GML als ketenuitwisselformaat (bijvoorbeeld tussen bronhouders en landelijke voorzieningen) niet ter discussie staat. Daar waar lichtere formaten als mogelijke alternatieven worden genoemd, heeft dit eerder betrekking op het gebruik van GML bij ontsluiting van de data (zie ook de sectie Ontsluiting). Met de opkomst van 3D geo-informatie zou het overigens goed denkbaar zijn dat CityGML [citygml20] (als specifieke 3D aanscherping / uitbreiding op GML) toegevoegd zal worden aan de set geostandaarden op de Pas toe of leg uit-lijst.

Op de wat langere termijn zal het voorgaande statement over de positie van GML zijn geldigheid kunnen verliezen. Bij het Open Geospatial Consortium gaan stemmen op om een GeoJSON-achtige standaard te ontwikkelen die wel aan de eisen van de geo-sector voldoet. Ook verdere adoptie van linked data zou de zaken kunnen veranderen. Immers, met de opkomst van linked data is er geen strikte scheiding meer tussen het informatiemodel (de semantiek) en het uitwisselformaat (in de zin van het schema, waarmee de implementatie van een informatiemodel wordt vastgelegd). Met Web Ontology Language, kortweg OWL [owl2-overview]) leg je in de linked data wereld eigenlijk zowel het informatiemodel als het schema vast. Overigens is de term 'uitwisselen' sowieso niet langer van toepassing, omdat bij linked data data niet uitgewisseld (gekopieerd) wordt, maar je toegang krijgt tot data die beschikbaar is op het web.

Hoewel de scope van de set geostandaarden nergens expliciet beperkt is tot standaarden gericht op vectordata, is GML wel specifiek op vectordata gericht. Met de opkomst van coverages (o.a. pointclouds en rasters) vanuit de hoek van Observations and measurements [topic20], is duidelijk dat GML niet voor alle typen data van toepassing is. Andere uitwisselformaten zijn dan meer voor de hand liggend. Op deze terreinen kiest Geonovum er voor om -in navolging van het OGC- uitwisselstandaarden voor coverages niet zelf te ontwikkelen of actief voor te schrijven, maar de community standards die in de desbetreffende domeinen ontstaan (bijv. LAS/LAZ voor pointclouds) te adopteren. Daarnaast streeft Geonovum naar goede ondersteuning binnen de Nederlandse SDI van dergelijke data. Toepassingen binnen bijvoorbeeld INSPIRE kunnen meer inzicht geven in eventuele knelpunten en behoefte aan verdere standaardisatie. De keuze om de focus voorlopig te richten op (sensor)data die in de Nederlandse SDI komt (d.w.z. voornamelijk op gevalideerde, voor hergebruik bedoelde en door de overheid van een 'kwaliteitsstempel' voorziene data en minder op ruwe data uit individuele sensoren), sluit aan bij de afbakening van de huidige standaarden. Neem de BGT als use case: we standaardiseren niet de inwinning(smethode) of ruwe metingen, maar alleen de resulterende dataset.

3.3 Ontsluiting

Op het vlak van ontsluiting zijn de komende jaren de meeste ontwikkelingen te verwachten. Inzet van deze ontwikkelingen zijn het vergroten van het gebruik en de gebruiksvriendelijkheid van de SDI. Hiertoe zal het aanbod aan ontsluitingsmechanismen verbreden, waarbij -conform de platformgedachte- er voor verschillende doelgroepen ook verschillende ontsluitingen ondersteund zullen worden. Een professionele geo-gebruiker zal wellicht een volledige, op de centimeter nauwkeurige dataset willen krijgen als uitgangspunt voor ruimtelijke analyses, terwijl een webontwikkelaar behoefte kan hebben aan de globale locaties van oplaadpalen in een zo licht mogelijk formaat, zodat zijn app optimaal presteert. De webontwikkelaar komt nadrukkelijker in beeld, omdat deze (zoals genoemd in de sectie Meer gebruikers) tegenwoordig steeds vaker de intermediair is tussen de data-aanbieder en de eindgebruiker.

3.4 Vindbaarheid / metadata

Goede vindbaarheid van data is een cruciale voorwaarde voor verdere groei van het gebruik van geo-informatie en van de SDI. In de huidige SDI leunt vindbaarheid sterk op het concept van een metadata catalogus. Deze catalogus is als front-end zelf doorzoekbaar (o.a. op trefwoorden, categorieën, aanbieder en locatie) en ook ontsloten via een OGC catalogue service [CSW]. Achilleshiel van deze aanpak is dat de zoekende partij de catalogus moet weten te vinden, of in elk geval een catalogus die gesynchroniseerd wordt met de geocatalogus, in Nederland het Nationaal Georegister. De mate waarin een gebruiker succesvol data kan vinden, wordt dus bepaald door het kennisniveau van de gebruiker (wat effectief neerkomt op de mate waarin de gebruiker vertrouwd is met het geodomein).

De vindbaarheid van geo-informatie kan aanzienlijk vergroot worden, wanneer zoekmachines de beschikbare data ook gaan indexeren. Metadata moet crawlable en machine readable worden. Tot nu toe wordt metadata in catalogi niet of nauwelijks geïndexeerd. Op dit moment lijkt de meest effectieve workaround het gebruik van landing pages voor data, een concept dat sowieso past in de huidige trend naar data platforms. Als voorbeeld kun je denken aan een nieuwe, volledig datagebaseerde website voor PDOK waar je voor de BAG op een landing page terecht komt. Op zo'n centrale BAG pagina vind je idealiter de beschrijvende elementen (metadata), uitleg over de BAG (die nu verspreid staat over verschillende webpagina's), links naar alle vormen waarin de BAG wordt ontsloten (view- en downloadservices, APIs, linked data, BAG extract, ...) , ondersteuning in de vorm van helpdesk en forum (community) en een viewer om direct een indruk van de data te krijgen.

In deze vorm krijgt metadata wellicht een minder herkenbare (afzonderlijke) front-end, maar wordt de catalogus meer een backend om metadata eenmalig en eenduidig vast te leggen. Op basis van deze backend kan ook nog steeds een OGC catalogue service draaien, die bijvoorbeeld voor INSPIRE verplicht is. De tendens voor de komende jaren rond metadata is hiermee vergelijkbaar met die rond OGC webservices voor ontsluiting: we verwachten de komende jaren een evolutie, gericht op betere aansluiting op het web. Richting Linked Data is de ontsluiting van metadata in RDF [rdf-concepts] via het GeoDCAT applicatieprofiel [GeoDCAT-AP] een goed voorbeeld van een dergelijke evolutie: op deze wijze kan ISO-conforme metadata ook ontsloten worden richting andere open data portalen. Het verlaten van ISO-standaarden is op dit moment niet aan de orde: GeoDCAT-AP is een aanvullende ontsluiting van metadata richting de generieke open data wereld, maar geen vervanger. Bovendien zal INSPIRE ook ISO-conforme metadata blijven vragen. Tegelijk werkt Geonovum wel aan actualisatie van de Nederlandse metadataprofielen en in W3C-verband (in de Dataset Exchange Working Group) aan het harmoniseren van metadata uit verschillende contexten als DCAT, ISO, CKAN en INSPIRE.

Een ander belangrijk doel van metadata is om gebruikers te laten beoordelen of data bruikbaar is voor hun toepassing. Met een toenemend aantal gebruikers van buiten het geodomein, wordt deze functie van metadata alleen maar belangrijker. Het gaat hierbij niet alleen om inzicht in het 'wat' (waar heeft de dataset betrekking op), maar ook om het 'wie' (van wie is de dataset en belangrijker: wat zegt mij dat over de kwaliteit). Dit inzicht in de herkomst van data (de term provenance wordt hiervoor steeds gangbaarder) vormt een belangrijk argument om data wel of niet te gaan gebruiken. Vanuit deze fit-for-purpose beoordeling redenerend, is het een interessant idee om te verkennen in hoeverre het concept van de Gegevenscatalogus van het DSO breder inzetbaar is (nationaal in plaats van binnen DSO context). Door een aantal Linked Data concepten toe te passen op deze architectuur zou je de beschrijvende elementen van de Gegevenscatalogus, inclusief begrippen en definities uit informatiemodellen, op dezelfde plaats kunnen ontsluiten als de data zelf (via services, REST convenience API's en/of SPARQL endpoints), waarmee de noodzaak voor een afzonderlijke metadatacatalogus zou verdwijnen EN de data doorzocht kan worden op basis van termen uit het bijbehorende informatiemodel. Geonovum wil verkennen hoe een dergelijke architectuur eruit zou kunnen zien en samen met het werkveld bekijken of een dergelijke schets als stip op de horizon kan fungeren. Een aandachtspunt in dit traject is de wijze waarop gebruikers over datakwaliteit worden geïnformeerd. O.a. Best Practice 6 uit de Data on the Web Best Practices en Best Practice 14 uit de Spatial Data on the Web Best Practices geven hier nuttige handreikingen voor.